Black Beauty - Anna Sewell

Wanneer je de vertrouwde boekenwinkel van je jeugd induikt, en een prachtige editie tegenkomt van één van mijn lievelingsverhalen allertijden, kon het niet anders dan dat dit boek mee naar huis moest. Dit was voor mij ook de allereerste ontmoeting met de oorspronkelijke tekst, want ik was tot dan toe nog geen fijne Engelse editie tegengekomen. 

Black Beauty, uit 1877, is een boek dat nog altijd tot de verbeelding spreekt en menig hart laat raken, want nog geen jaar geleden is de nieuwste verfilming door Disney uitgebracht. Black Beauty is het eerste boek dat een verhaal verteld vanuit het perspectief van een dier, wat ook direct ervoor zorgt dat de lezer in het verhaal gezogen wordt en dicht bij de belevingswereld van Beauty staat. Anna Sewell heeft daarnaast dit boek vooral uit protest geschreven, tegen dierenmishandeling, en met haar visie over hoe we wél met dieren om zouden moeten gaan. In haar tijd waren paarden een essentieel onderdeel van het dagelijks leven, op het land, in de oorlog, en als vervoersmiddel, echter werden zij vaak met harde hand aangepakt. Helaas is de auteur kort na de publicatie gestorven. Ik vraag me af of zij ooit had kunnen denken dat haar boek, tot op de dag van vandaag, nooit meer uit de productie gegaan is en behoort tot één van de meest verkochte boeken wereldwijd.

Beauty is een prachtig zwart veulen, dat opgroeit bij zijn moeder in de wei van een rustige boerderij, waar hij liefdevol verzorgd wordt en veel vrijheid krijgt. Op vierjarige leeftijd wordt hij verkocht, om rijpaard te worden. Ook in zijn nieuwe onderkomen zijn de mensen vriendelijk, en heeft hij samen met de andere paarden een goed leven. Helaas blijft dit niet het geval, wanneer zijn eigenaar genoodzaakt is Beauty te verkopen. In een neerwaardse spiraal, waarbij hij van hand tot hand gaat en als deftig rijpaard hardhandig wordt bereden en verzorgd, lijkt zijn leven in niets meer op dat van de idylische weide met zijn moeder, of het gegoede leven op het landgoed. We leren over zorgzame paardenmensen, en mensen die ze behandelen alsof het gebruiksvoorwerpen zijn. Daarnaast lezen we over het zadelmak maken van paarden, het dragen van oogkleppen, het trekken van karren en hoe paarden dit ervaren, maar ook over mensen die dit eerder zachtaardig of hardhandig toepassen. 

Naast het onder de aandacht brengen van hoe we omgaan met paarden, en zouden moeten omgaan, in de ogen van Sewell, brengt ze ook andere belangrijke thema´s onder de aandacht. Eerder verschenen al artikelen die een parallel schetst tussen de werkwijze met de paarden en de slavernij in die tijd. Mij viel daarnaast op hoe ze pleit voor de zondagsrust, als enige dag in de week dat zowel mens als dier niet hoeft te werken, en de boodschap die hierin doorklinkt voor betere arbeidsomstandigheden. Genoeg hooi dus om over na te denken!

“We shall all have to be judged according to our works, whether they be towards man or towards beast.”

Gelukkig is het boek niet alleen sterk in zijn betekenis, maar dankzij het perspectief, en de manier waarop Sewell de diverse omgevingen schetst, is het ideaal om in weg te duiken op een rustige vakantiedag. Een gevoelige lezer is gewaarschuwd, want het is beter om de zakdoekjes bij de hand te hebben. 

Dit boek, hoewel het nu bekend staat als kinderboek, is niet zozeer bedoeld voor de jonge lezer, maar juist om de volwasssen lezer te prikkelen en na te laten denken over hoe wij omgaan met medebewoners op onze moeder Aarde. Hoewel paarden het nu doorgaans beter hebben, is er ook nu nog altijd verbetering mogelijk in hoe de mens met hen omgaat, en zijn er talloze dieren waarvoor een stem mag klinken. Een tijdloos thema, maar neergezet in het 19e eeuwse landschap, zorgt voor een dromerige beleving, maar met een krachtige overdenking.