Oeroeg - Hella S. Haasse
Daar waar Multatuli in de Max Havelaar snoeiharde taal spreekt en een politiek statement maakte, is Haasse in haar debuutnovelle juist mijmert over Indië, het land van haar jeugd. Een waarheidsgetrouw verslag over de verhoudingen of politieke spellen is het niet, maar niettemin een prachtig verhaal over twee jongens en het samenzijn met de ander, maar ook het vervliegen van de jeugdillusies.
De naamloze ik-figuur denkt melancholisch terug aan zijn jeugd in Nederlands-Indië, voor de onafhankelijkheidsoorlog in 1945, waar hij de tijd doorbracht met zijn boezemvriend Oeroeg, een ´inlander´ en zoon van zijn vaders bediende. De jongens zijn onafscheidelijk en in hun kinderlijke onschuld nog weinig bewust van de economische en maatschappelijke verschillen die zich tussen hen bevinden. Wanneer de schooltijd aanbreekt, verschijnen de eerste scheurtjes in de vriendschap en langzaam, maar onontkoombaar groeien de jongens uit elkaar. Uiteindelijk, na de oorlog en wanneer onze verteller terugkeert naar Indië, is de cultuurkloof compleet en voelt hij zich vervreemd van zijn geboorteland en zijn jeugdvriend.
"Anders zijn - dat is gewoon. Iedereen is anders dan een ander. Ik ben ook anders dan jij. Maar minder of meer zijn door de kleur van je gezicht of door wat je vader is - dat is nonsens."
Het anders zijn van Oeroeg, is een belangrijk thema in het boek. Aangezien je het verhaal leest vanuit het perspectief van de ik-figuur, zijn voor de lezers al dingen duidelijk over het kolonialisme, de verhoudingen en spanningen in die tijd, maar voor een kind is dit ingewikkelder te zien. Het is hem wel duidelijk dat Oeroeg niet is zoals zijn klasgenootjes, en gedurende de ontwikkeling van het verhaal en die van de hoofdpersoon, worden deze verschillen steeds duidelijker.
Haasse kon schrijven, zo maakt ze duidelijk in haar lange, beschrijvende zinnen vol landschappen in het Indonesië. Je waant je echt in de rijke geuren, kleuren en natuur die zij als kind gekend moet hebben. De natuurbeschrijvingen zijn daarnaast vaak in lijn met de gebeurtenissen die zich afspelen in het verhaal.
“De geweldige boomkronen, ver boven onze hoofden tot een altijd groen dak vervlochten, lieten maar betrekkelijk weinig daglicht door, zodat wij ons voortbewogen als in de schemering van een aquarium.”
Diepgang in het verhaal over de tijd waarin het zich afspeelt, kun je niet vinden, al zijn liefhebbers ervan overtuigd dat het bom zit van de symboliek. Ook is het geen waarheidsgetrouw verhaal, maar een herinneringenstroom doorspekt met nostalgie en liefhebberij voor Indië. Haasse was geen geschiedkundige, maar een verhalenverteller. Wel komt het dekolonisatieproces op de achtergrond aan bod, zonder hiervan een discussie te maken, maar ter kennisneming.
Literatuur, proef je. Je laat de zinnen door je heengaan en ervaart de woordelijke betoveringen. Verplichting van het lezen van literatuur heeft daarom nooit mijn enthousiasme gekend, maar mocht je nog een (kort) verhaal zoeken, dan raad ik je Oeroeg van harte aan. Destijds uitgebracht als boekenweekgeschenk, maar zeker van ongekend niveau ten opzichte van de meeste geschenkboekjes.
Aanrader: voor iedereen
Bladzijden: 88-105 afhankelijk van de editie. Alleen al daarom kan je het niet laten liggen.
De naamloze ik-figuur denkt melancholisch terug aan zijn jeugd in Nederlands-Indië, voor de onafhankelijkheidsoorlog in 1945, waar hij de tijd doorbracht met zijn boezemvriend Oeroeg, een ´inlander´ en zoon van zijn vaders bediende. De jongens zijn onafscheidelijk en in hun kinderlijke onschuld nog weinig bewust van de economische en maatschappelijke verschillen die zich tussen hen bevinden. Wanneer de schooltijd aanbreekt, verschijnen de eerste scheurtjes in de vriendschap en langzaam, maar onontkoombaar groeien de jongens uit elkaar. Uiteindelijk, na de oorlog en wanneer onze verteller terugkeert naar Indië, is de cultuurkloof compleet en voelt hij zich vervreemd van zijn geboorteland en zijn jeugdvriend.
"Anders zijn - dat is gewoon. Iedereen is anders dan een ander. Ik ben ook anders dan jij. Maar minder of meer zijn door de kleur van je gezicht of door wat je vader is - dat is nonsens."
Het anders zijn van Oeroeg, is een belangrijk thema in het boek. Aangezien je het verhaal leest vanuit het perspectief van de ik-figuur, zijn voor de lezers al dingen duidelijk over het kolonialisme, de verhoudingen en spanningen in die tijd, maar voor een kind is dit ingewikkelder te zien. Het is hem wel duidelijk dat Oeroeg niet is zoals zijn klasgenootjes, en gedurende de ontwikkeling van het verhaal en die van de hoofdpersoon, worden deze verschillen steeds duidelijker.
Haasse kon schrijven, zo maakt ze duidelijk in haar lange, beschrijvende zinnen vol landschappen in het Indonesië. Je waant je echt in de rijke geuren, kleuren en natuur die zij als kind gekend moet hebben. De natuurbeschrijvingen zijn daarnaast vaak in lijn met de gebeurtenissen die zich afspelen in het verhaal.
“De geweldige boomkronen, ver boven onze hoofden tot een altijd groen dak vervlochten, lieten maar betrekkelijk weinig daglicht door, zodat wij ons voortbewogen als in de schemering van een aquarium.”
Diepgang in het verhaal over de tijd waarin het zich afspeelt, kun je niet vinden, al zijn liefhebbers ervan overtuigd dat het bom zit van de symboliek. Ook is het geen waarheidsgetrouw verhaal, maar een herinneringenstroom doorspekt met nostalgie en liefhebberij voor Indië. Haasse was geen geschiedkundige, maar een verhalenverteller. Wel komt het dekolonisatieproces op de achtergrond aan bod, zonder hiervan een discussie te maken, maar ter kennisneming.
Literatuur, proef je. Je laat de zinnen door je heengaan en ervaart de woordelijke betoveringen. Verplichting van het lezen van literatuur heeft daarom nooit mijn enthousiasme gekend, maar mocht je nog een (kort) verhaal zoeken, dan raad ik je Oeroeg van harte aan. Destijds uitgebracht als boekenweekgeschenk, maar zeker van ongekend niveau ten opzichte van de meeste geschenkboekjes.
Aanrader: voor iedereen
Bladzijden: 88-105 afhankelijk van de editie. Alleen al daarom kan je het niet laten liggen.
Reacties
Een reactie posten