Het Spel - Emke Rientsma

Plof, een nieuw boek van de Uitgeverij Lemniscaat viel op de deurmat en bracht even herinneringen naar boven bij mijn vader. In 1996 startte de uitgeverij met een boekenclub voor betere kinderboeken met een selectie van kwalitatief goede kinder- en jeugdliteratuur. Lemniscaat is begonnen vanuit ideologisch oogpunt, maar zonder enige vorm van zakelijkheid en winst is standhouden in onze maatschappij  niet mogelijk. Mijn oog valt op de prachtige landkaart aan de binnenzijde en de bijgevoegde ansichtkaart en ik ben blij dat de uitgeverij nog altijd haar kenmerkende vormgevingselementen hanteert. De vraag is of dit voor het geschreven woord ook nog steeds geldt. 

                         

Als Wanda op de eerste dag van de zomervakantie haar vader opzoekt in zijn schaakmuseum, vind ze hem daar in elkaar geslagen op de grond. Het kostbaarste spel uit zijn verzameling is geroofd. Wanda aarzelt geen moment en gaat achter de mannen aan van wie ze vermoedt dat het de daders zijn.  Zo raakt ze verzeild in een avontuur dat haar wereld op zijn kop zet. Terwijl ze zich voordoet als een ander, komt ze zichzelf steeds heftiger tegen. En er blijkt een speciale reden te zijn waarom ze het spel zo graag naar haar vader wil terugbrengen: ze heeft iets goed te maken.

De hoofdpersoon Wanda, heeft een pestverleden, is erg naïef en laat zich veel leiden door haar ouders verwachtingen. Het kiezen voor jezelf is een lastige opgave die ons allemaal in de adolescentie in meer of mindere mate treft en ik kon erg waarderen dat deze thematiek in ´het Spel´ voorbij kwam. Ook andere aspecten rondom de persoonlijke ontwikkeling van Wanda waren soms pijnlijk herkenbaar wanneer haar pestverleden aan de orde komt. De invloed van pesten stopt namelijk niet nadat het getreiter voorbij is en deze effecten op Wanda proef je door het boek heen. Wanda heeft een zeer negatief zelfbeeld en mogelijk ook een vertekend lichaamsbeeld. Het is schrijnend om hierover te lezen en vooral ook goed belicht, zonder dat het aangedikt en overdreven voelt. Gedurende het boek voel je haar als persoon ontwikkelen, zowel wat haar zelfperceptie betreft, als haar houding ten opzichte van haar ouders verwachtingen. De hoofdpersoon voelt oprecht aan en dat is precies wat een goed jeugdroman nodig heeft. 

De a-chrononologische vertelling van het verhaal zorgt voor het vasthouden van de spanning. Door het verhaal te beginnen tijdens Wanda´s reis in Spanje (voor de liefhebber: in medias res), wordt de lezer in het diepe gegooid en moet je, zoals bij een schaakstuk, zelf de juiste pionnen op de juiste velden plaatsen. Ook in de rest van het boek moet je schakelen tussen verschillende tijden, en ontdek je langzaam waarom Wanda zo handelt en wat er gebeurt is tussen de flaptekst en Spanje. Heerlijk om te lezen en zelf te puzzelen, maar dit perspectief ligt echter lang niet iedereen. Ik kan me voorstellen dat veel lezers het verwarrend vinden, dus weet waar je aan begint ;). Tevens zat ik niet op het puntje van mijn stoel door de spanning, maar de psychologische aspecten maakte me vanbinnen wel meer aan het juichen.


En dat brengt me direct op een kritiekpunt, want het boek las voor velen in de leesclub als een jeugdboek, in plaats van de beloofde YA-roman. Hoewel romantiek een grote rol speelt in het boek, wordt deze inhoudelijk niet ver uitgediept, zoals bij veel boeken in het genre wel het geval is. In theorie had dit ook weggelaten kunnen worden. Daarnaast werden de naïeve trekken van Wanda haar niet altijd in dank afgenomen. Toch wil ik hier nuance aanbrengen, want juist de adolescentie wordt gekenmerkt door naïviteit en idealisme, waar impulsieve acties vaak voorkomen. In combinatie met het ontwikkelende zelfbeeld van Wanda, het groeien naar autonomie en het ontdekken van seksualiteit is ´Het Spel´ juist geen boek dat voor tieners. Daarentegen is het wel een boek dat past bij de belevingswereld van jongeren vanaf 15 jaar.  Persoonlijk vond ik ook wel fijn eens een jeugdboek te lezen waarbij ik niet voortdurend verdronk in het gezwijmel van de hoofdpersoon.
Allesomvattend ben ik aardig positief over het boek, maar besef ik dat ´Het Spel´ geen verhaal voor iedereen is. Voor de liefhebbers van psychologie, zelfontwikkeling en een potje schaak zal het echter een fijn avontuur zijn. In mijn ogen een waardig Lemniscaatboek, waarbij spanning niet als lokker geldt, maar juist de kwaliteit in verteltechniek en diepere thematiek zichtbaar zijn. Het gaat immers niet om de knikkers, maar om het spel.


Met dank aan uitgeverij Lemniscaat en de Young Adult Facebook groep voor het ontvangen van het leesexemplaar en het deelnemen aan de Leesclub.

Titel: Het Spel
Auteur: Emke Rientsma
Uitgeverij: Lemniscaat (2020)
Bladzijden: 232
ISBN: 9789047712169