Schilderdief- Simone van der Vlugt

 Al op jonge leeftijd raakte ik bekend met de historische boeken van Simone van der Vlugt, die vaak gaan over vrouwelijke figuren, zoals in Schaduwspel (Eva Ment- vrouw van JP Coen) en Ginerva. Ook haar thrillers kunnen mij goed bekoren. Met het boek Schildersdief wilde ze Geertje Dircx beschrijven, de verzwegen minnares van Rembrandt van Rijn, en die veelal in kwaad daglicht gesteld was. Opgegroeid in het mooie Hoorn, op de grens met het dorpje Zwaag, moest ik glimlachen toen ik las dat Geertje eveneens enige jaren doorbracht in het VOC-stadje, en zelfs trouwde in de dorpskerk te Zwaag. De omgeving zag ik glashelder voor me en het duurde niet lang voor ik het boek dichtsloeg.

   
                                        

Geertje Dirx groeit vanuit een eenvoudig bestaan op in Edam en vertrekt op een dag naar Hoorn, de wijdere wereld in, om daar in een herberg te werken. Hier ontmoet ze haar man, Abraham, maar helaas overlijdt hij al kort na het huwelijk. De jonge weduwe gaat als kindermeisje aan het werk en geniet daar van het onderdak die het gezin biedt en de lessen die ze haar geven. Tot de familie verlies lijdt en zij verder moet zoeken. Geertje vertrekt naar Amsterdam, waar ze het kindermeisje wordt van Titus, de zoon van Rembrandt van Rijn. Zijn vrouw is namelijk ernstig ziek en kan de zorgen niet meer allemaal dragen. Ze werkt zich hier op tot ze vrijwel het volledige huishouden verzorgt, en na Saskia´s dood, ook dienst doet als de gesprekspartner van Rembrandt. De twee leven samen als een getrouwd stel, ontwikkelen een liefdesrelatie, maar hij vraagt haar niet ten huwelijk. Wanneer er een nieuw dienstmeisje haar intrede doet, en de liefde van Rembrandt een valse belofte blijkt, lopen de gemoederen hoog op. Tot ze op een dag wordt opgepakt in opdracht van de schilder en zij in een tuchthuis (spinhuis) wordt gestopt. Vanuit hier blikt Geertje terug op haar bijzondere bestaan.

´Ik wil je iets geven,' zei hij. ´Iets wat me heel dierbaar is.´ Hij taste in zijn wambuis, waar hij in de voering een zakje had laten naaien. Ik had altijd aangenomen dat hij dat gebruikte voor zijn geld, al droeg hij ook een beurs bij zich. Maar er kwam iets anders uit: een met diamenten bezette ring met een rozenmotief. Saskia´s ring. Ik haar die zien dragen tot op de dag van haar dood.´

Een groot deel van dit verhaal is verzonnen, gezien niet alles omtrent het leven van Geertje gedocumenteerd is en zij eeuwenlang in de doofpot is gestopt. Wij kunnen naar haar belevingswereld alleen maar gissen, maar de groffe lijnen zijn bekend. Rembrandt was geen lieverdje, en Geertje kreeg in haar leven te maken met vrouwenonderdrukking en standenverschil. Zoals ze in het boek naar voren komt, en waarschijnlijk ook was, was Geertje haar tijd vooruit door haar neiging naar autonomie en met een flinke portie doorzettingsvermogen. Na haar dood is ze bestempeld tot de ´krankzinnige´ minnares van Rembrandt, en werd er over haar vooral negatief gesproken. 

Het verhaal, voorzien van de nodige spanning en drama, leest prettig weg en sleept je mee in het Noord-Hollandse landschap van de 17e eeuw. De emoties van Geertje krijgen een stem, waardoor het verhaal gaat leven, al hoewel het wel allemaal een beetje vanuit een verrekijker-perspectief voelt, als een verslag achteraf. Verwacht ook geen literatuur, want de schrijftaal is simpel, en hierdoor ook toegankelijk. Ik vond het prettig om een dergelijke boek tussendoor te lezen en hierbij niet te veel hoeven na te denken. 

Voor hen die een nabrander in de daadwerkelijke geschiedenis van Geertje en Rembrandt, heeft Simone een naslagwerk ingevoegd, maar daarin testamenten, brieven en verklaringen uit die tijd. Het onderzoek die Simone heeft gedaan naar Geertje en Rembrandt is uitgebreid, en daarom kan ik alleen maar lovend zijn over Geertjes eerherstel die ze hiermee geprobeerd heeft te scheppen.

Titel: Schildersdief
Auteur: Simone van der Vlught
Uitgeverij: Ambo Anthos (2019)
ISBN: 9789026346194
Bladzijden: 309 (272 voor het verhaal zelf)